Οι «γκρίζες ζώνες» στην εκπαίδευση. «Οι χαμηλόμισθοι χρηματοδοτούν τα παιδιά των εύπορων οικογενειών»

Του ΝΙΚΟΥ ΜΟΥΖΕΛΗ
Είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς πως η λεγόμενη δωρεάν παιδεία -όταν δεν συνοδεύεται από συμπληρωματικά, επιπρόσθετα κοινωνικά μέτρα- εντείνει αντί να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες. Και αυτό γιατί οι οικονομικά ασθενέστερες τάξεις, και κυρίως οι χαμηλόμισθοι, από τη μια μεριά έχουν λιγότερες πιθανότητες να στείλουν τα παιδιά τους στο Πανεπιστήμιο ενώ από την άλλη σηκώνουν αναλογικά μεγαλύτερα φορολογικά βάρη απ' ό,τι οι εύπορες τάξεις που ως γνωστόν, μέσω διάφορων τεχνικών, φοροδιαφεύγουν κατά συστηματικό τρόπο. Με πιο απλά λόγια, έχουμε ένα πανεπιστημιακό σύστημα όπου όλο και περισσότερο οι χαμηλόμισθοι -μέσω ενός εξοργιστικά άδικου φορολογικού συστήματος- χρηματοδοτούν τις σπουδές των παιδιών των μεγαλογιατρών, δικηγόρων, αρχιτεκτόνων κ.λπ.Αν έτσι έχουν τα πράγματα, η δωρεάν παιδεία δεν επαρκεί για να υπάρξει λιγότερη ανισότητα στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Χρειάζονται νέες, ριζικές στρατηγικές σε δύο επίπεδα. Μακροπρόθεσμα, οι εκπαιδευτικές ανισότητες μπορούν να αμβλυνθούν σημαντικά αν οι πόροι για την εκπαίδευση διανέμονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε οι περιοχές με χαμηλό δείκτη ανάπτυξης καθώς και τα σχολεία που βρίσκονται σε λαϊκές συνοικίες να ενισχύονται πολύ περισσότερο -με καλύτερες υποδομές, ικανότερους δασκάλους, περισσότερο βοηθητικό προσωπικό κ.λπ. Σήμερα, ως γνωστόν, συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο.Ενας δεύτερος, πιο άμεσος τρόπος άμβλυνσης των εκπαιδευτικών ανισοτήτων είναι, πέρα από τη δωρεάν παιδεία, η παροχή υποτροφιών που θα καλύπτουν τα έξοδα διατροφής και διαμονής των φοιτητών και φοιτητριών που προέρχονται από οικονομικά ασθενείς οικογένειες.Αυτό το μέτρο θα δώσει νέες ευκαιρίες σε νέες και νέους που σήμερα δεν μπορούν να σπουδάσουν γιατί οι γονείς τους δεν έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τα αυξανόμενα έξοδα μιας ανώτατης παιδείας που κάθε άλλο παρά δωρεάν είναι. Συμπερασματικά, η αναπαραγωγή των κοινωνικών διακρίσεων και ανισοτήτων μέσω μιας υποτιθέμενης δωρεάν παιδείας μόνο τότε θα αμβλυνθεί, όταν βρεθούν και υλοποιηθούν οι κατάλληλοι μηχανισμοί που θα ανατρέψουν το ισχύον καθεστώς, όπου οι κρατικοί πόροι για την παιδεία κατανέμονται κατά τρόπο που εντείνει αντί να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες».